Η ΜΑΧΗ ΤΩΝ ΠΛΑΤΑΙΩΝ

​

Η μάχη των Πλαταιών ήταν η τελευταία μάχη του χερσαίου μετώπου κατά τη διάρκεια της δεύτερης εκστρατείας των Περσών στην Ελλάδα. Η μάχη αυτή διεξήχθη τον Αύγουστο του 479 π. Χ. στις Πλαταιές της Βοιωτίας. Στη μάχη αντίπαλοι ήταν οι Ελληνικές πόλεις-κράτη (η Σπάρτη, η Αθήνα, η Κόρινθος και άλλες μικρότερες) και η Περσία του Ξέρξη Α'.

​

O Ξέρξης, μετά την ήττα του στη Σαλαμίνα, αναχώρησε βιαστικά για την πατρίδα του. Δεν εγκατέλειψε όμως το σχέδιό του να υποδουλώσει την Ελλάδα. Για το λόγο αυτό άφησε πίσω το γαμπρό του Μαρδόνιο με αρκετές χιλιάδες στρατό. O Μαρδόνιος, επειδή ερχόταν ο χειμώνας, έφυγε από την Αττική και πήγε στη Θεσσαλία. Εκεί ήταν πιο εύκολο να βρει τροφή για το στρατό και το ιππικό του. Στο διάστημα αυτό ετοίμαζε τα σχέδιά του. Πριν εισβάλει νότια, επιχείρησε να αποσπάσει τους Αθηναίους από την ελληνική συμμαχία στέλνοντας σαν πρέσβη τον υποτελή βασιλιά της Μακεδονίας Αλέξανδρο Αυτός μετέφερε τις δελεαστικές προτάσεις του Μαρδόνιου στους Αθηναίους, των οποίων η πόλη ήταν κατεστραμμένη, ενώ οι ίδιοι ήταν διασκορπισμένοι και, όσοι είχαν επιστρέψει στην Αθήνα, έκθετοι σε περσική επίθεση. Οι προτάσεις ήταν οι εξής: οι Πέρσες θα συγχωρούσαν τους Αθηναίους για τα “σφάλματά” τους, θα τους παραχωρούσαν μεγάλες εδαφικές εκτάσεις, θα τους αποζημίωναν για τις ζημιές και θα ξανάχτιζαν τους ναούς που είχαν κάψει, αν συμφωνούσαν να γίνουν σύμμαχοι των Περσών. Όταν έμαθαν οι Σπαρτιάτες για την πρεσβεία αυτή φοβήθηκαν γιατί ήξεραν οτι η Αττική είχε ερημωθεί και οι Αθηναίοι αντιμετώπιζαν το φάσμα της πείνας. Την ίδια μέρα που παρουσιάστηκε ο Αλέξανδρος στην Εκκλησία του δήμου, ήρθαν και οι πρέσβεις των Σπαρτιατών. Οι Αθηναίοι απέρριψαν με αγανάκτηση της προτάσεις των Περσών. Έδωσαν δύο υπερήφανες απαντήσεις: στο Αλέξανδρο της Μακεδονίας είπαν: “Γνωρίζουμε ότι οι Πέρσες έχουν στρατεύματα πολλαπλάσια από τα δικά μας… Αλλά επειδή αγαπούμε υπερβολικά την ελευθερία, θα την υπερασπιστούμε όσο μπορέσουμε…. Να διαβιβάσεις λοιπόν στον Μαρδόνιο ότι οι Αθηναίοι λένε: όσο ο ήλιος ακολουθεί τον ίδιο δρόμο, που ακολουθεί και τώρα, ποτέ δεν θα κλείσουμε συμμαχία με τον Ξέρξη, αλλά με εμπιστοσύνη στους συμμάχους μας θεούς και τους ήρωες, των οποίων εκείνος χωρίς σεβασμό έκαψε τα αγάλματα, θα εκστρατεύσουμε εναντίον του και θα τους αποκρούσουμε”. Και στους Σπαρτιάτες είπαν: “...δεν υπάρχει στη γη πουθενά τόσο πολύ χρυσάφι, ούτε χώρα τόσο ανώτερη στην ομορφιά και στον πλούτο, ώστε να τα δεχθούμε και να θελήσουμε μηδίζοντας να υποδουλώσουμε την Ελλάδα. Πολλά και μεγάλα είναι τα αίτια, τα οποία, και να θέλαμε, μας εμποδίζουν να κάνουμε τέτοια πράξη. Πρώτα από όλα τα αγάλματα και οι πυρπολημένοι και γκρεμισμένοι ναοί των θεών, για τους οποίους ζητούμε εκδίκηση και όχι να συμμαχήσουμε με το αίτιο αυτής της καταστροφής. Εξ άλλου οι Έλληνες έχουν όλοι το ίδιο αίμα και την ίδια γλώσσα, κοινούς ναούς και θυσίες, κοινά έθιμα. Να γίνουν οι Αθηναίοι προδότες όλων αυτών δεν είναι σωστό”.

​

Ό ταν οι Έλληνες μαζεύτηκαν στον Ισθμό της Κορίνθου, πριν ο στρατός των Πελοποννησίων ξεκινήσει για τη Βοιωτία, συμφώνησαν να δώσουν έναν όρκο που θα τους έδενε πιο στενά μεταξύ τους. O όρκος έλεγε περίπου τα εξής: «Δε θα βάλω τη ζωή μου πάνω από την ελευθερία και δε θα εγκαταλείψω τους αρχηγούς ούτε ζωντανούς ούτε νεκρούς και δεν θα εγκαταλείψω τη μάχη, παρά μόνο αν διαταχτώ από τους διοικητές μου. Θα θάψω επίσης όλους τους συμμάχους που θα σκοτωθούν στη μάχη. Άμα νικήσω τους εχθρούς, δε θα καταστρέψω καμία από τις πόλεις που έλαβαν μέρος στον κοινό αγώνα. Δε θα ξαναχτίσω κανέναν από τους ναούς που έκαψαν ή γκρέμισαν οι βάρβαροι, αλλά θα τους αφήσω όπως είναι. Κι αυτό για να θυμούνται οι νεότεροι την ασέβεια των Περσών». Μόλις έδωσαν τον όρκο, ξεκίνησαν για τη Βοιωτία με αρχιστράτηγο το βασιλιά της Σπάρτης, τον Παυσανία.

​

Ο Μαρδόνιος ξεκίνησε για την Αθήνα, αλλά και τούτη τη φορά η πόλη ήταν άδεια. Oι κάτοικοί της την είχαν εγκαταλείψει αναζητώντας άλλο μέρος με περισσότερη ασφάλεια. Στο μεταξύ, πελοποννησιακός στρατός με αρχηγό τον Παυσανία έφτασε στην Αττική. O Μαρδόνιος, μόλις έμαθε τον ερχομό των Πελοποννησίων, κινήθηκε προς τις Πλαταιές, όπου και στρατοπέδευσε. Αποφάσισε να δώσει τη μάχη σε μια περιοχή κοντά στον Ασωπό ποταμό. Διάλεξε ειδικά ένα πεδινό μέρος, για να μπορεί να χρησιμοποιήσει άνετα το ιππικό του.

​

O ι Πέρσες επιτέθηκαν πρώτοι με όλες τους τις δυνάμεις. Συνάντησαν όμως την αντίσταση των ενωμένων Ελλήνων και αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν. Ο Σπαρτιάτης αρχηγός Παυσανίας κατόρθωσε στην κρίσιμη φάση της μάχης να εξασφαλίσει τη νίκη των Ελλήνων: τους παρέταξε στους πρόποδες του Κιθαιρώνα, έτσι ώστε να εξουδετερώσει τη δύναμη του περσικού ιππικού. Με τη στρατηγική του ευφυία εξουδετέρωσε την υπεραριθμία του περσικού στρατου (300.000 Πέρσες έναντι 110.000 Ελλήνων). Ένας Σπαρτιάτης, μάλιστα, σκότωσε το Μαρδόνιο. Πολλοί για να σωθούν έτρεξαν σ' ένα ξύλινο στρατόπεδο που είχε στηθεί εκεί κοντά. Αλλά κι εκεί δεν ένιωθαν ασφαλείς και αποφάσισαν να πάρουν το δρόμο του γυρισμού, αφήνοντας πίσω τους πολλούς νεκρούς. Νεωτερισμό στη μέχρι τότε τακτική αποτελεί η ανάληψη από τους Έλληνες μετά το τέλος της δεύτερης φάσεως, της πρωτοβουλίας των επιχειρήσεων και η καταδίωξη του εχθρού, καθώς και η τελική συντριβή του στο οχυρωμένο στρατόπεδό του. Η μάχη των Πλαταιών κατέληξε στη νίκη των ελληνικών όπλων, χάρη στην ενότητα και τον ηρωισμό των τότε συμμαχικών δυνάμεων, ειδι­κότερα των Αθηναίων και Σπαρτιατών, οι οποίοι υπήρξαν και οι πρωταγωνι­στές της.

​

Μετά τη μάχη οι Έλληνες μοίρασαν μεταξύ τους τα λάφυρα και πρόσφεραν θυσίες στους θεούς. Την ίδια μέρα που έγινε η μάχη στις Πλαταιές, νικήθηκε και ο περσικός στόλος στη Μυκάλη.

​

Με τις νίκες αυτές πέρασε οριστικά ο περσικός κίνδυνος. Oι ελληνικές πόλεις της Μ. Ασίας κέρδισαν την ελευθερία τους. Oι Έλληνες, περήφανοι για το κατόρθωμά τους, επέστρεψαν στην ειρηνική ζωή, προόδευσαν οικονομικά και δημιούργησαν σπουδαία πνευματικά έργα.  Από το 479 π.Χ. και για 200 χρόνια, κανείς βάρβαρος δεν πάτησε τα ιερά ελληνικά χώματα.

​

​

​

​

​

​

​

                                             

 

 

 

​

​

​

​

                           Απεικόνιση της μάχης των Πλαταιών                               Ο Παυσανίας. Προτομή στα μουσεία του Καπιτωλίου

​

Το κείμενο είναι κατά το μεγαλύτερο μέρος του έργο της μαθήτριας Σοφίας Λέκα.

​

Πηγές:

1. https://stratistoria.wordpress.com/ancient_times-byzantium/479-plataies/

2. http://ebooks.edu.gr/ebooks/v/html/8547/2174/Istoria_D-Dimotikou_html-empl/index3_19.html

3. http://ellinonistoria.blogspot.com/2011/04/blog-post_19.html

4. http://policenet.gr/article/%CE%AC%CE%B3%CE%BD%CF%89%CF%83%CF%84%CE%B1-%CF%83%CF%84%CE%BF%CE%B9%CF%87%CE%B5%CE%AF%CE%B1-%CE%B1%CF%80%CF%8C-%CF%84%CE%B7-%CE%BC%CE%AC%CF%87%CE%B7-%CF%84%CF%89%CE%BD-%CF%80%CE%BB%CE%B1%CF%84%CE%B1%CE%B9%CF%8E%CE%BD-479-%CF%80%CF%87

5. Ιστορία του ελληνικού έθνους (εκδ. Αθηνών), τ. Β΄