ΠΑΥΣΑΝΙΑΣ
Η ζωή του
Ο Παυσανίας ήταν Σπαρτιάτης στρατηγός και έμεινε γνωστός στην ιστορία ως ο αρχηγός του ελληνικού στρατού στη μάχη των Πλαταιών (470 π. Χ. ). Γεννήθηκε το 515 ή το 510 π. Χ. Στη Σπάρτη. Άνηκε στο βασιλικό γένος των Αγιαδών, καθώς ήταν γιος του Κλεομβρότου, γιου του βασιλιά Αναξανδρίδα Β΄.
Μετά τον θάνατο του Λεωνίδα στη μάχη των Θερμοπυλών, ο Παυσανίας έγινε επίτροπος καθώς ο Πλείσταρχος, γιος του Λεωνίδα, ήταν ανήλικος. Αργότερα η συμμαχία των Πελοποννησίων τον όρισε αρχηγό.
Προτομή του Παυσανία.
Ρώμη, μουσεία Καπιτωλίου
Η συνεισφορά του Παυσανία στους περσικούς πολέμους
Η συνεισφορά του Παυσανία στους Περσικούς πολέμους ως στρατηγού ήταν πολύ σημαντική. Πιο συγκεκριμένα, ήταν αρχηγός του στρατού στη Μάχη των Πλαταιών, που διεξήχθη 17 Αύγουστου του 479 π.Χ., κατά τη διάρκεια της δεύτερης περσικής εισβολής στην Ελλάδα, όταν ο Μαρδόνιος βρήκε την Αθήνα έρημη, την κατέστρεψε και έπειτα κατευθύνθηκε προς αυτήν την Βοιωτία. Οι κύριες πόλεις που έλαβαν μέρος ήταν η Αθήνα, η Σικυώνα, τα Μέγαρα και φυσικά οι Λακεδαιμόνιοι. Συνολικά οι Έλληνες ανέρχονταν σε 38.700 οπλίτες και 69.500 άνδρες με ελαφρύτερο οπλισμό που είχαν στρατοπεδεύσει νοτίως του ποταμού Ασωπού και τους πρόποδες του Κιθαιρώνα. Οι Πέρσες από την άλλη ήταν περίπου 300.000. Οι Πέρσες άρχισαν να ρίχνουν βέλη κατά των Ελλήνων, αλλά ο Παυσανίας αρνήθηκε να επιτεθεί, διότι δεν είχε λάβει καλούς οιωνούς. Παρ' όλα αυτά, οι Τεγεάτες επιτέθηκαν, κάτι που και ο Παυσανίας έκανε αργότερα όταν οι θυσίες του έδιναν ενθαρρυντικά προμηνύματα. Γενικά ενδιαφερόταν πολύ για την εύνοια των θεών και κατά την διάρκεια των συγκρούσεων συχνά προσευχόταν. Η μάχη ήταν σκληρή, οι Έλληνες διέλυαν τις περσικές γραμμές και το φράγμα που είχαν δημιουργήσει με τις μεγάλες ασπίδες τους (γέρρες), ενώ οι Πέρσες προσπαθούσαν απεγνωσμένα να σπάσουν τα δόρατα των Ελλήνων, μόνο που οι τελευταίοι μπορούσαν να πολεμήσουν και με τα ξίφη τους. Ο σπαρτιάτης αρχιστράτηγος, άριστος γνώστης της τέχνης του πολέμου, κατάφερε με τους τακτικούς ελιγμούς του να παρασύρει τα εχθρικά στρατεύματα σε ανώμαλα εδάφη, όπου το περσικό ιππικό αδυνατούσε να αξιοποιήσει την ισχύ του. Ο Μαρδόνιος βρισκόταν στο πεδίο της μάχης, περιφρουρούμενος από τους χίλιους σωματοφύλακες του, αλλά ο Αείμνηστος από τη Σπάρτη τον σκότωσε. Τότε οι Πέρσες άρχισαν να υποχωρούν. Ο Αιγινήτης Λάμπωνας, βλέποντας τον Μαρδόνιο να πέφτει νεκρός και ενθυμούμενος ότι ο Ξέρξης αποκεφάλισε το πτώμα του βασιλιά της Σπάρτης Λεωνίδα μετά τη μάχη των Θερμοπυλών, είπε στον Παυσανία να εκδικηθεί με τον αποκεφαλισμό του πτώματος του Μαρδόνιου. Ο Παυσανίας απάντησε: "Λάμπωνα αυτές τις πράξεις τις κάνουν οι βάρβαροι και όχι οι Έλληνες."
Το τέλος του Παυσανία
Ο Παυσανίας πέθανε με βάναυσο τρόπο. Αφού τελείωσαν οι Περσικοί πόλεμοι, υπήρξαν μαρτυρίες που τον κατηγορούσαν για μηδισμό. Οι έφοροι δεν έδωσαν μεγάλη σημασία στο θέμα, μέχρι που έφτασε στα χέρια τους μια επιστολή από έναν παλαιότερα έμπιστο του Παυσανία που τον ενοχοποιούσε. Συνεννοήθηκαν μαζί του να πάει στον Ταίναρο ικέτης και να στήσει εκεί μια καλύβα χωρισμένη με μεσότοιχο στα δύο όπου θα συναντούσε τον Παυσανία και όπου θα κρύβονταν οι έφοροι ώστε να ακούσουν τη συνομιλία τους. Έτσι [... οι έφοροι τα άκουσαν καθαρά όλα˙ ... και τον Παυσανία να τα παραδέχεται τούτα και να τον εξορκίζει να μην αγανακτεί για ό,τι έγινε αλλά να απομακρυνθεί από το ιερό και δίνοντάς του εγγυήσεις για την ασφάλεια του να του ζητάει επίμονα να πάει στην Ασία και να μη σταθεί εμπόδιο στα σχέδιά του. Όταν οι έφοροι άκουσαν ακριβώς ό, τι ελέχθη, έφυγαν, βέβαιοι όμως πια για την ένοχή του, ετοιμάζονταν να τον συλλάβουν στην πόλη]1. Ο Παυσανίας, την στιγμή που θα τον συλλάμβαναν, κατάλαβε πως κάτι συνέβαινε και όταν κάποιος έφορος, που τον συμπαθούσε, του έκανε νόημα, αυτός κατέφυγε στον ναό της Χαλκιοίκου Αθηνάς ικέτης. Οι έφοροι έχτισαν τις πόρτες του ναού και λέγεται ότι την πρώτη πέτρα έβαλε η μητέρα του. Τον άφησαν εκεί για μέρες και λίγο πριν πεθάνει, τον απελευθέρωσαν. Είχαν σκοπό να τον πετάξουν στον Καιάδα, αλλά μόλις βγήκε έξω ξεψύχησε.
Επίλογος
Ο Παυσανίας ήταν σπουδαίος στρατηγός και πολύ γενναίος. Συνεισέφερε πραγματικά και είχε πολύ καλές διοικητικές ικανότητες. Παρ’ όλη τη βοήθεια του, τον πρόδωσαν και κατηγορήθηκε για κάτι που πιθανώς δεν είχε κάνει. Πέθανε με πολύ άδοξο τρόπο και παρόλο που ήταν ικέτης τον άφησαν να πεθάνει.
Το κείμενο έγραψαν οι μαθήτριες: Δανάη Παπακώστα, Βασιλική Τριανταφύλλου, Δανάη Φαφούτη, Διδώ Χούνδρη
ΠΗΓΕΣ
-
Ηροδότου Ιστορίες, Α΄Γυμνασίου
-
Θουκυδίδη Ιστορία εκδ. ΠΟΛΙΣ
1Θουκυδίδη Ιστορία, μτφρ. Ν.Μ. Σκουτερόπουλος.
